รายละเอียด
ระบำ รำ ฟ้อน 20 ระบำโบราณคดี
ระบำชุดนี้เกิดขึ้นเนื่องมาจากในระหว่างขุดแต่งโบราณสถาน แถบบ้านคูบัวและอื่นๆ
ได้พบโบราณวัตถุสมัยทวารวดีและศรีวิชัยเป็นอันมาก และในขณะนั้นท่านอับดุลย์ รามานห์ แห่งมาเลเซีย ก็ดำริจะทำภาพยนต์เรื่องบรรพบุรุษของท่าน ซึ่งนับว่าสืบเชื้อสายมาในสมัยศรีวิชัย ได้ขอเพลงและระบำมายังกรมศิลปากร เพื่อไปแสดงประกอบในภาพยนต์นั้น เหตุนี้เองได้เป็นเครื่องบันดาลให้ คุณธนิต อยู่โพธิ์ อธิบดีกรมศิลปากรในสมัยนั้น คิดสร้างระบำโบราณคดีขึ้น โดยแบ่งเป็นสมัยๆ ตามที่นักปราชญ์ทางโบราณคดีได้กำหนดไว้คือ สมัยทวารวดี,สมัยศรีวิชัย,สมัยลพบุรี,สมัยเชียงแสน,และสมัยสุโขทัย ได้มอบให้ครูมนตรี ตราโมท แต่งเพลงสมัยต่างๆขึ้น ตามหลักฐานที่ได้จากโบราณวัตถุ ภาพที่โบราณสถาน และหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ครูมนตรี ตราโมท จึงได้คิดแต่งเพลงแต่ละสมัยขึ้นตามหลักฐานสมัยนั้นๆ ให้ครูนาฏศิลป์ประดิษฐ์ท่ารำเข้าประกอบ ส่วนเครื่องดนตรีที่จัดเป็นวงแต่ละสมัยก็ดำเนินตามนัยอันเดียวกัน คือ จากโบราณวัตถุ ภาพที่โบราณสถานบ้างและหลักฐานทางประวัติศาสตร์บ้าง
ระบำโบราณคดีชุดนี้ จัดการแสดงเนื่องในวาระ 111 ปี ครูมนตรี ตราโมทร่วมกับ
วิทยาลัยนาฏศิลป์ ณ โรงละครแห่งชาติ นับเป็นชุดการแสดงที่สมบูรณ์พร้อมทั้งรูปแบบดนตรี และการร่ายรำ ที่ถูกต้องตามแบบอย่างโบราณที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์อย่างยิ่ง
ระบำทวารวดี
ระบำทวารวดีสร้างขึ้นโดยการค้นคว้าเรื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย และการประดิษฐ์ท่ารำจากภาพปั้นและภาพจำหลัก ซึ่งวินิจฉัยตามหลักฐานที่พบเห็นถึงชาวทวารวดีเป็นชนเผ่ามอญ ฉะนั้นดนตรีและท่ารำของทวารวดีจึงมีสำเนียงและลีลาเป็นแบบมอญ เครื่องดนตรีที่น่าสนใจในวงทวารวดี คือ ระนาดตัดและยังมีเครื่องประกอบอื่นๆ อีกเช่น เปิงมาง ตะโพนมอญ ฉิ่งและกรับ
http://www.youtube.com/watch?v=FouCKVnP8tg
ระบำศรีวิชัย
ระบำศรีวิชัยเป็นการศึกษาค้นคว้าขึ้นใหม่ โดยพิจารณาเสาะแสวงหาแบบอย่างของเครื่องดนตรี เช่น เครื่องดีด เครื่องสี เครื่องตี เครื่องเป่า จากภาพจำหลัก ที่สถูปบุโรพุทโธ ในเกาะชวา ระบำศรีวิชัยจังหวะมีส่วนหนึ่งมาจากอินโดนีเซีย เครื่องดนตรีใช้ตะโพนไทย กลองแขก กระจับปี่ และประกอบจังหวะด้วยฉิ่งและกรับ
http://www.youtube.com/watch?v=uyN93hPWY_0
ระบำลพบุรี
ระบำลพบุรีสร้างขึ้นจากหลักฐานทางโบราณวัตถุ และโบราณสถานที่สร้างขึ้นตามศิลปะแบบขอม โบราณวัตถุสถานเหล่านี้ นักโบราณคดีกำหนดสมัยและเรียกในประเทศไทยว่า ศิลปะลพบุรี แม้ว่าจะมีการสร้างเลียนแบบขอม แต่ก็มีเอกลักษณ์และความโดดเด่นเฉพาะตัวด้วยเหตุนี้เองทำนองดนตรีของชุดนี้มีสำเนียงเป็นเขมร จุดเด่นอยู่ที่พิณน้ำเต้ามีสายเดียวและปี่ใน ใช้โทนประกอบ ฉิ่งและกรับ
ระบำเชียงแสน
ระบำเชียงแสนสร้างขึ้นตามแบบศิลปะและโบราณวัตถุสถานในเชียงแสน ศิลปะแบบเชียงแสนได้แพร่หลายไปทั่วดินแดนทางภาคเหนือของประเทศไทย ซึ่งในสมัยนั้นเรียกว่าอาณาจักรล้านนา และสืบส่งต่อกันมาตามลุ่มแม่น้ำโขงเข้าไปในอาณาจักรลาว และแพร่หลายเข้ามาทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบนของประเทศ ด้วยเหตุนี้ระบำเชียงแสนตลอดจนดนตรีที่ใช้สร้างจังหวะของระบำชุดนี้จึงมีลีลาและสำเนียงเป็นแบบพื้นเมืองชาวเหนือ ที่มีกลิ่นไอของดนตรีพื้นเมืองทางภาคอีสานปนอยู่ด้วย วงดนตรีระบำเชียงแสน ดูได้ที่ปี่จุ่มหรือปี่ซอและมีแคนผสมอยู่ด้วย มีฉาบและโหม่งประกอบ
http://www.youtube.com/watch?v=lLnNXHevJ6c
ระบำสุโขทัย
ระบำสุโขทัย บ่งบอกให้เห็นว่าศิลปะแห่งการฟ้อนรำ ในสมัยนั้นได้เจริญอย่างสูงส่งเช่นเดียวกับศิลปกรรมด้านอื่น ระบำชุดนี้จึงสร้างขึ้นตามความรู้จากแนวสำเนียงเพลงพื้นเมือง ร่วมกับถ้อยคำในศิลาจารึกประกอบด้วยลีลาของภาพปูนปั้นและรูปหล่อสำริดระบำสุโขทัยได้แรงบันดาลใจจากพระพุทธรูปปางลีลาที่งดงามเป็นอย่างยิ่ง ด้วยพระอิริยาบทเยื่้องกายที่นุ่มนวลและสง่างาม สุโขทัยเป็นแบบฉบับของปี่พาทย์เครื่องห้าโบราณ มีปี่ใน ฆ้องวง ตะโพน ซอสามสาย และกระจับปี่